Першыя дзяржаўныя ўтварэнні
Полацкае княства
Лічыцца, што першай дзяржавай на тэрыторыі сучаснай Беларусі была Полацкая зямля. Горад Полацк упершыню ўзгадваецца ў «Аповесці мінулых гадоў» пад 862 г.
Займаючы важнае месца на шляху «з вараг у грэкі», княства ў XI - XIII стст. было адной з буйных дзяржаў Еўропы. У перыяд найбольшага росквіту Полацкае княства займала цэнтральную і паўночную частку сучаснай Беларусі, частку на захадзе Смаленскай вобласці Расіі, басейн Заходняй Дзвіны ў Латвіі, паўднёва-ўсходнюю частку сучаснай Літвы.
Першым гістарычна вядомым князем Полацка з'яўляецца Рагвалод (згадваецца пад 980 г.).
Найбольшага росквіту і магутнасці Полацкае княства дасягнула пры ўладаранні князёў Брачыслава (1003 - 1044 гг.) і Усяслава Чарадзея (1044 - 1101 гг.).
Але пасля ў дзяржаве, як і ва ўсіх усходнеславянскіх княствах, пачаўся перыяд феадальнай раздробленасці. Правінцыі ўзмацніліся і набылі ўласных князёў, уплыў Полацка аслабеў. Князі пастаянна змагаюцца за ўладу, што зніжае іх уплыў на насельніцтва. Узмацняецца роля веча — народных сходаў, на якіх вырашалася большасць грамадскіх і палітычных спраў. Веча абірае і выганяе саміх князёў. Так былі выгнаныя полацкі князь Святаполк (1130-я гг.), Рагвалод Барысавіч (1151 г.) і Расціслава (1158 г.).
Тураўскае княства
У X - XIII стст. на тэрыторыі Беларусі часткова ці практычна цалкам таксама знаходзілася і Тураўскае княства. Горад Тураў упершыню згадваецца пад 980 г. у сувязі з кіраваннем нейкага князя Тура, ад імя якога быццам бы і пайшла назва горада. Аднак лічыцца, што князь Тур — асоба легендарная. У далейшым Тураўскае княства, у адрозненне ад Полацкага, не мела ўласнай княжацкай дынастыі: кіеўскія князі пастаянна прызначалі на тураўскі «стол» кагосьці са сваіх сыноў. Толькі ў 1157 г. князь Юрый Яраславіч дамогся незалежнасці Турава і аднавіў тут мясцовую дынастыю.
Вялікае Княства Літоўскае
Наступнай буйной дзяржавай на беларускай зямлі было Вялікае Княства Літоўскае, Рускае і Жамойцкае (ВКЛ). У час стварэння і пачатковага развіцця гэтай дзяржавы найбуйнейшым і асноўным яе цэнтрам быў Навагрудак. Акрамя сучасных зямель Беларусі, у склад гэтай дзяржавы ўваходзілі таксама землі сучаснай Літвы, паўночная частка сучаснай Украіны і частка сучаснай Расіі. Культура Вялікага Княства Літоўскага была пераважна беларускай, ролю дзяржаўнай пісьмовай мовы выконвала старабеларуская.
Найвялікшага росквіту Вялікае Княства Літоўскае дасягнула пры князі Вітаўце Вялікім, стаўшы дзяржавай, якая мела тэрыторыі ад Балтыйскага мора да Чорнага. У XVI ст. пачаўся культурны росквіт дзяржавы: у гэты перыяд дзейнічаюць Мікола Гусоўскі, Францыск Скарына, пачынае фарміравацца ўнікальны беларускі іканапіс, які спалучаў еўрапейскія і праваслаўныя мастацкія традыцыі. Але развіццю краіны істотна замінаюць няспынныя набегі крымскіх татар.
Рэч Паспалітая
Вялікае Княства Літоўскае знаходзілася ў дынастычнай уніі з Польскім каралеўствам з 1385 г., а ў 1569 г. вымушана аб'ядналася з Польскім каралеўствам у канфедэратыўную дзяржаву Рэч Паспалітую. Польшча настойвала пры гэтым на няроўных умовах (паглынанне Вялікага Княства Літоўскага, перайменаванне яго ў Новую Польшчу) і нават ужывала вайсковую сілу. Эліце ВКЛ атрымалася адстаяць адносную незалежнасць краіны, але княства ўсё ж вымушана было аддаць Польшчы ўкраінскія землі. Аднак Статут Вялікага Княства Літоўскага, Рускага і Жамойцкага 1588 г. фактычна дэнансаваў Люблінскую унію. ВКЛ захавала ўласную грашовую адзінку, судовую сістэму, войска. Статут ВКЛ, стаўшы адной з першых еўрапейскіх канстытуцый, рэгуляваў грамадскае жыццё на Беларусі да 30-х гг. XIX ст.
Аднак у 2-й палове XVII ст. пачалося аслабленне Рэчы Паспалітай — у першую чаргу за кошт узмацнення магнацкага саслоўя і запрыгоньвання сялян. Гэта прывяло да аслаблення вярхоўнай улады, войн паміж шляхецкімі сем'ямі (якія фарміравалі ўласнае войска) і сялянскіх паўстанняў, адно з якіх перарасло ў вайну паміж Рэччу Паспалітай і Расіяй (1654 - 1667 гг.).
Адначасова ўзмацнялася дыскрымінацыя беларускай культуры і праваслаўнай рэлігіі. З 1696 г. усе дакументы перакладаліся на польскую мову. Пад польскім жа ўплывам ішло далейшае запрыгоньванне сялян і пашырэнне правоў шляхты.
Апошнюю спробу выратаваць Рэч Паспалітую шляхам рэформ зрабіў кароль Станіслаў Аўгуст Панятоўскі, але супраціўленне часткі шляхты і раптоўнае ўмяшанне Прусіі, Расіі і Аўстрыі прывяло да падзелаў і знікнення краіны.
Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка
1 студзеня 1919 г. было абвешчана ўтварэнне Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікі (БССР). 31 ліпеня 1920 г. другі раз было абвешчана ўтварэнне Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікі Беларусь (ССРБ). Пасля кароткачасовага існавання Літоўска-Беларускай ССР, БССР у 1922 г. як адна з краін заснавальніц увайшла ў склад Саюза Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік (СССР).
Канешне, пераход на сучасны тады новы эканамічны лад адгукнуўся пагаршэннем эканамічнай сітуацыі.
22 чэрвеня 1941 г. Беларусь першай з савецких краін прыняла на сябе удар нямецкай арміі. У 1941 - 1944 гг. тэрыторыя Беларусі была акупавана Германіяй, таму з першых дзён вайны амаль паўсямесна паўстаў моцны партызанскі і падпольны рух. Акрамя барадзьбы з ворагам звычайным спосабам – зброяй (хаця у некаторых выпадках і незвычайнай), вялася масштабная агітацыйная праца, якая садзейнічала мужнасці “падпольных” і “лясных” абаронцаў краіны.
3 ліпеня 1944 г. быў вызвалены Мінск, а ўжо 28 ліпеня – ўся тэрыторая Беларусі.
Вайна і разбурэнні, якія яна прынясла, не спынілі развіццё краіны, а сталі моцным штуршком для далейшага будаўніцтва і развіцця.
Рэспубліка Беларусь
27 ліпеня 1990 г. была прынята Дэкларацыя аб дзяржаўным суверэнітэце Беларускай ССР. У 1991 г. СССР спыніў існаванне, БССР была абвешчана Рэспублікай Беларусь.
У 1994 г. прынятая Канстытуцыя Рэспублікі Беларусь, адбыліся першыя прэзідэнцкія выбары.
За два з паловай дзесяцігоддзі, якія прамінулі з моманту абвяшчэння незалежнасці Рэспублікі Беларусь, яна прайшла значны шлях у станаўленні свайго суверэнітэту – у сучаснай гісторыі амаль не было перыядаў, калі Беларусь столькі год трымала адну форму межаў. Але ж калі ў адным месце стабільнасць, у другім – зменлівасць. Мала хто зможа ўспомніць, колькі за апошнюю чвэрць стагоддзя трымалі мы розных грошаў. Але ж калі ў адным месце зменлівасць толькі па форме, у другім – і па сэнсе. Безумоўна, ў першую чаргу гэта тычыцца культуры і мастацтва. Канешне, сённяшнія шматлікія мастакі (у агульным сэнсе) захоўваюць у сваіх творах традыцыйныя элементы, элементы даўніны, але ёсць і тыя, хто смела глядзіць наперад і стварае нешта новае, тое, што і адрознівае Беларусь ад іншых краін, тое, што і робіць яе незалежнай.